Technologie informacyjno – komunikacyjne, które kiedyś były uważane za nowoczesne, stały się bardzo powszechne w życiu większości ludzi. Telefony komórkowe, komputery i Internet są obecnie codziennym narzędziem dla coraz większej liczby osób. W ciągu kilku lat zauważalny był znaczny wzrost korzystania z tych technologii. Przykładowo w 2003 roku tylko 14% osób, w wieku 16 i więcej lat korzystało z telefonów komórkowych, komputerów i internetu jednocześnie. Obecnie ponad 85% osób posiada telefon komórkowy, 60% korzysta z Internetu, a 55% wykorzystuje wszystkie te technologie. Jednak bardziej istotne od samego dostępu do technologii jest rosnące znaczenie tych narzędzi w różnych obszarach życia oraz ich wpływ na zmiany społeczne i gospodarcze.

Komunikacja internetowa i specyfika zachowania

Badania dotyczące komunikacji internetowej, zwłaszcza komunikacji zapośredniczonej przez komputer, koncentrują się na zrozumieniu specyfiki zachowania w tym kontekście. W przeszłości skupiano się na ograniczeniach, zwłaszcza komunikacji tekstowej, która dominowała w Internecie. Jednak późniejsze badania wykazały, że komunikacja zapośredniczona może służyć celom osobistym i interpersonalnym.

Ważne czynniki wpływające na zachowanie w Internecie to:

Anonimowość: Chociaż technicznie rzadko jesteśmy anonimowi w Internecie, istnieje wrażenie anonimowości, które wpływa na zachowanie użytkowników. Internet zapewnia pewną separację fizyczną i emocjonalną, pozwalając na zachowanie anonimowości np. poprzez używanie pseudonimów i nieujawnianie tożsamości.
Odległość fizyczna: Internet umożliwia kontakt z ludźmi niezależnie od ich lokalizacji geograficznej, co sprawia, że odległość fizyczna traci znaczenie. Platformy komunikacyjne online umożliwiają interakcję z innymi bez konieczności bezpośredniego kontaktu, co prowadzi np. do mniej osobistych rozmów.
Mniejsze znaczenie wyglądu fizycznego i aspektów wizualnych: W komunikacji internetowej nie odgrywają one takiej roli jak w kontaktach bezpośrednich.
Mniejsze znaczenie czasu: Komunikacja asynchroniczna w Internecie pozwala na poprawianie i kształtowanie wypowiedzi, co sprawia, że czas ma mniejsze znaczenie.
Internet daje poczucie dystansu społecznego, czyniąc ludzi mniej odpowiedzialnymi za swoje działania online i bardziej pewnymi siebie. Internet pozwala anonimowo wyrażać swoje negatywne opinie, wywoływać spory czy szerzyć plotki na różne tematy. To może prowadzić do wzrostu napięć i konfliktów w lokalnej społeczności. Istnieje także możliwość eksperymentowania z tożsamością w wirtualnym świecie. To wszystko przyczynia się do odczucia anonimowości, jednak należy pamiętać, że może to prowadzić do negatywnych zachowań, takich jak cyberprzemoc.
Warto jednak zauważyć, że wspomniane czynniki opisują specyfikę komunikacji internetowej, gdy dominowała komunikacja tekstowa. Obecnie komunikacja zapośredniczona staje się coraz bardziej multimedialna, uwzględniając wizualne i dźwiękowe aspekty. Ponadto, badania empiryczne sugerują, że często zachodzi komunikacja internetowa między osobami mieszkającymi blisko siebie, co przeczy anonimowości.

Należy podkreślić, że specyfika zachowania w Internecie jest nadal intensywnie badana, a zrozumienie tego zagadnienia jest przedmiotem dalszych badań naukowych.

Tożsamość, a Internet

Badania nad komunikacją internetową i tożsamością wykazały, że Internet umożliwia konstruowanie wielu niezależnych od siebie tożsamości. Tożsamości wykreowane w Internecie mają silny wpływ na zachowanie poza siecią. Komunikacja zapośredniczona przez komputer pozwala na „odcieleśnienie” tożsamości, nieograniczone przez czynniki zewnętrzne. Internet jest porównywany do laboratorium eksperymentów z tożsamością.

Badania pokazują związek między doświadczeniami internetowymi, a strukturą poznawczą i afektywną wiedzy o sobie. Kontakt z nieznajomymi w sieci ułatwia ujawnienie skrywanych cech osobowości i pozytywne odczucia względem drugiej osoby. Grupy dyskusyjne dla osób dyskryminowanych lub wykluczonych ze społeczeństwa mogą pomóc w wyrażaniu siebie, zwiększając poczucie przynależności i zmniejszając izolację społeczną. Badania nad tożsamością w sieci skupiają się na zmianach w rozumieniu i prezentowaniu siebie oraz na związku doświadczeń internetowych ze strukturą Ja.